Anlatamıyorum (Orhan Veli Kanık)

ANLATAMIYORUM

Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz,
Gözyaşlarıma, ellerinizle?

Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.

Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum.
Orhan Veli KANIK

ORHAN VELİ KANIK'tan güzel bir aşk şiiri daha:::


AÇSAM RÜZGARA

Ne hoş, ey güzel Tanrım, ne hoş
Mavilerde sefer etmek!
Bir sahilden çözülüp gitmek
Düşünceler gibi başıboş.
Açsam rüzgara yelkenimi;
Dolaşsam ben de deniz deniz
Ve bir sabah vakti, kimsesiz
Bir limanda bulsam kendimi.
Bir limanda, büyük ve beyaz...
Mercan adalarda bir liman..
Beyaz bulutların ardından
Gelse altın ışıklı bir yaz.
Doldursa içimi orada
Baygın kokusu iğdelerin.
Bilmese tadını kederin
Bu her alemden uzak ada.
Konsa rüya dolu köşkümün
Çiçekli dalına serçeler.
Renklerle çözülse geceler,
Nar bahçelerinde geçse gün.
Her gün aheste mavnaların
Görsem açıktan geçişini
Ve her akşam dizilişini
Ufukta mermer adaların.
Ne hoş. ey Tanrım, ne hoş,
İller, göller, kıtalar aşmak.
Ne hoş deniz deniz dolaşmak
Düşünceler gibi başıboş.
Versem kendimi bütün bütün
Bir yelkenli olup engine;
Kansam bir an güzelliğine
Kuşlar gibi serseri ömrün.

Orhan Veli KANIK

DÜŞÜNCELERİMİN BAŞUCUNDA

Hasretimin yıllardanberi bel bağladığı..
İşte odur düşüncelerimin başucunda.
O, göğsünün taşkın hareketi avucunda,
Gözlerinde rüyaların gülüp ağladığı.

Kendi bahçesidir onun içinde gördüğüm.
Yollar yine her günkü gibi yaz uykusunda
Ve yaban çiçeklerinin buruk kokusunda
Her ikindi günlük rüyasını gören mürdüm.
Onun da dudaklarında bir eskiye dönüş,
O da yüzmede bir ses yığını üzerinde.
Bin hatırayı bir anda duyan gözlerinde
İnsana ruhlar dolusu haz veren düşünüş.

Sonra kızlık kadar temiz, aydın bir açılma:
Evine giden toprak yolda o yine çocuk,
Yine uykuyla başlıyan alemde yolculuk
Ve taptaze sabahlar kayısı dallarında.
Hasretimin yıllardan beri bel bağladığı..
İşte odur düşüncelerimin başucunda.
O, göğsünün taşkın hareketi avucunda,
Gözlerinde rüyaların gülüp ağladığı.

Orhan Veli KANIK

Orhan Veli Kanık: Sözleri Sözlere Benzemez










İstanbul Postası’nda yeni bir seriye
başlıyoruz. Türk edebiyatında önemli yeri olan şair ve yazarların hayat
hikayeleri ve eserleriyle ilgili yazılar bundan sonra “Edebiyat”
bölümümüzde yer alacak. Müzik bölümünde yaptığımız çalışmaya benzer bir
arşiv oluşturmak istiyoruz.

Serimizin ilk ismi Orhan Veli Kanık.
Bir seriye başlarken ilk ismi seçmek her zaman zordur. Herkesin
beğendigi sanatçılar vardır ama bir tanesini seçin deseniz, mutlaka bir
isim diğerlerinden bir adım önde durur. İşte benim için şiir konusunda
bu isim Orhan Veli Kanık.

Ben Orhan Veli’yi lise yılarımda
keşfettim. Ünlü bir şair olarak adını ve bütün Türkiye’ye mal olmuş bir
iki mısrasını bilirdim ama kitaplarını okumamıştım. Müşvik
Kenter’in “Ben Orhan Veli” isimli oyununu izlediğimde hem Kenter’in
performansını, hem de Orhan Veli’nin şiirlerini ayakta alkışladım.
Ardından “bütün şiirleri” kitabını aldım ve satır satır okudum. Bir iki
sene içinde okunmaktan kitabın cildi bozuldu ve sayfaları ayrılmaya
başladı.

Orhan Veli’nin kafiyeli yazılmış şiirleri de güzeldir
ama asıl dehası kafiye kullanmadan, sadece kelimeler arasındaki carpıcı
ahenk ile yazdığı şiirlerdir. Türk edebiyatında serbest nazım adı
altında yeni bir cağın başlamasında önemli etkisi olmuştur. Eğer
gençliğinizde içinizdeki gizli şairi hayata geçirmeye çalışıp bir iki
satır karaladıysanız, kafiyesiz etkileyici şiir yazmanın ne kadar zor
olduğunu biliyorsunuzdur. Bugün son derece sıradan görünen serbest
nazım, o günlerde Türk şiiri açısından devrim niteliğinde bir
gelişmeydi.

Orhan Veli’nin hayat hikayesinde, bir dahinin hayatında olmasını bekleyebileceğiniz bütün olaylar var.
Diğer dahiler gibi asıl değeri ölümünden sonra anlaşıldı. Kısa hayatı
yokluk içinde geçti. Kendi tabiriyle güzel bir adam değildi ama aşk ve
duygu hayatından hiç eksik olmadı ve herşeyden önemlisi belki de
trajikomik denilebilecek bir olayla henüz hayatının baharındayken, daha
uzun yıllar güzel sözleriyle ve yazıarıyla hem Türkiye’yi, hem de
dünyayı etkileyecekken, aramızdan ayrıldı.

Orhan
Veli’nin 36 yıllık kısacık hayatına sığdırmayı başardığı bütün güzel
sözler, Türkçe okuma yazma bilen herkes tarafindan en azından bir kere
okunmalı bence!

ORHAN VELİ'NİN ÜNİVERSİTE EĞİTİMİ YARIM KALDI
Orhan
Veli Kanık, 13 Nisan 1914 tarihinde İstanbul'da doğdu. Galatasaray'da
başladığı öğrenimini, babasının atandığı Ankara'da Gazi İlkokulu ve
Ankara Erkek Lisesi'nde sürdürdü. Lise sıralarında Oktay Rifat ve Melih
Cevdet'le arkadaş oldu. Liseyi bitirince İstanbul'a dönerek, Edebiyat
Fakültesi Felsefe Bölümü'ne girdi (1932), ancak yüksek öğrenimini yarım
bıraktı (1935).

1936'da Ankara'ya döndü ve askere gidene kadar
PTT Genel Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Milletlerarası Nizamlar
Bürosunda memurluk yaptı. Askerlik sonrasında iki yıl kadar, Ankara'da,
Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda çalıştı. 1947'de, Hasan Âli
Yücel'in yerine Reşat Şemsettin Sirer'in bakan olarak atanması üzerine,
Milli Eğitim Bakanlığında "antidemokratik bir hava" esmeye başladığını
söyleyerek, görevinden istifa etti. 1 Ocak 1949 tarihinden itibaren on
beş günde bir yayımlanan Yaprak dergisini çıkarmaya başladı. 15 Haziran
1950'ye kadar yayımlanan bu dergiyi parasal güçlükler nedeniyle
yayımlayamaz olunca Ankara'dan ayrılıp, İstanbul'a döndü.

1950
sonbaharında, bir haftalığına geldiği Ankara'da, 10 Kasım 1950
gecesinde, yolda, onarım için kazılmış bir çukura düşerek ayağından
yaralandı. İstanbul'a döndükten sonra, bir arkadaşının evindeyken,
durumu birdenbire kötüleştiği için kaldırıldığı Cerrahpaşa
Hastanesi'nde, 14 Kasım 1950 tarihinde beyin kanamasından öldü,
Rumelihisarı Mezarlığı'na gömüldü.

İstanbul'da Boğaziçi'nde Bir Garip Orhan Veli

Silsile

Son
şiirini bir diş fırçasına sardığı küçücük bir kağıda sığdırdı Orhan
Veli, kısacık yaşamına ise yüzlerce şiir. Kısa yaşamının, kısa
dizelerinin aksine, kocaman bir şair Orhan Veli. Kimilerine göre ise
Türk şiirinin kaderi. Şiir tarihinden sökülüp alınsa Orhan Veli, ortada
Türk şiiri diye bir şey kalmaz neredeyse. Binlerce yıllık Türk şiirinin
alışagelmiş kalıplarını yıkarak, "Garip" akımını ortaya çıkardı
arkadaşlarıyla. Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte uyaksız,
ölçüsüz ve şairanelikten uzak bir akım başlattılar.



Orhan Veli'nin yaşamını anlatmayayım sizlere. Askerdeyken
arkadaşı Muvaffak Sami Onat'a yazdığı, kendi dizelerinden okuyalım; "1914'te
doğdum. 1 yaşında kurbağadan korktum. 9 yaşında okumaya, 10 yaşında
yazmaya merak sardım. 13'te Oktay Rıfat'ı, 16'da Melih Cevdet'i
tanıdım. 17 yaşında bara gittim. 18'de rakıya başladım. 19'dan sonra
avarelik devrim başlar. 20 yaşından sonra da para kazanmasını ve
sefalet çekmesini öğrendim. 25'te başımdan bir otomobil kazası geçti.
Çok aşık oldum. Hiç evlenmedim, şimdi askerim."

Çocukluğu da, tahsil hayatı da çeşitli yerlerde geçti Orhan
Veli'nin. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü
bitirmeden ayrılarak, Ankara'ya gitti ve PTT Genel Müdürlüğü'nde
memuriyet hayatına başladı. Ve bu memuriyet hayatından sıkça bahsetti
şiirlerinde;

"Bir de rakı şişesinde balık olsam"

Farklı yönleri de vardır elbet akımın. Kafiyeyi ilkel, edebi
sanatları ise gereksiz bulan Orhan Veli ve Garip Akımı, sokaktaki
adamın konuşmasını almıştır şiirlerine. Sıradan insanların günlük
yaşamlarında yaşadıkları melodramları anlatmıştır;

Handan hamamdan geçtik
Gün ışığındaki hissemize razıydık
Saadetinden geçtik
Ümidine razıydık
Hiçbirini bulamadık
Kendimize hüzünler icadettik
Avunamadık
Yoksa biz...
Biz bu dünyadan değil miydik?

Gün gelir rakı satar, gün gelir rakı şişesinde balık olur, gün gelir gökyüzünü boyar Orhan Veli. "Olmaz ki, böyle de yatılmaz ki!", "Yazık oldu Süleyman Efendiye", "Bir de rakı şişesinde balık olsam" gibi dizelerle, tamamen halka hitap eder.

Eskiler alıyorum
Alıp, yıldız yapıyorum
Musiki ruhun gıdasıdır
Musikiye bayılıyorum
Şiir yazıyorum
Şiir yazıp, eskiler alıyorum
Eskiler verip, musikiler alıyorum
Bir de rakı şişesinde balık olsam...

Garip akımı bazılarına göre şiirimize yeni bir soluk ve
açılım getirmiş ve şiire olan ilgiyi arttırmış, bazılarına göre ise
şiire yıpranmışlığı ve yavanlığı getirmiştir. Garip şiirinin
felsefesini anlamayanlar, onu bir akımdan çok moda olarak
değerlendiriyor; Ahmet Hamdi Tanpınar ise Orhan Veli'yi yenilikçi
olarak değerlendiriyordu. Ancak biraz da popülizmin temsilcisi
olarak... Belki de... Çünkü dönem toplumcu şiirin yasaklandığı ve
toplumcu şairlerin kovuşturulduğu bir dönemdir.



Doğrusunu söylemek gerekirse, Garip akımı, yeni Türk şiirinin
başlangıcı sayılır. Şiiri ayağa düşürmekle suçlanan Orhan Veli ise,
şiiri geniş kitlelere sevdirmiş, Türk şiirinin gelişim sürecinde önemli
bir kilometre taşı olmuştur. Cumhuriyet sonrası Türk şiirinin kurucusu
Nazım Hikmet ise, Orhan Veli de şiiri yeni biçimlere sokmuş ve
gündelikleştirmiştir. Umut aşılamıştır şiirleriyle yorgun bedenlere,
bazen de hüzün;

Gün doğmadan,
Deniz daha bembeyazken çıkacaksın yola.
Kürekleri tutmanın şehveti avuçlarında,
İçinde bir iş görmenin saadeti,
Gideceksin
Gideceksin ırıpların çalkantısında.
Balıklar çıkacak yoluna, karşıcı;
Sevineceksin.
Ağları silkeledikçe
Deniz gelecek eline pul pul;
Ruhları sustuğu vakit martıların,
Kayalıklardaki mezarlıklarında,
Birden
Bir kıyamet kopacak ufuklarda.
Denizkızları mı dersin, kuşlar mı dersin;
Bayramlar seyranlar mı dersin,
Şenlikler cümbüşler mi?
Gelin alayları, teller, duvaklar
Donanmalar mı?
Heeey
Ne duruyorsun be, at kendini denize;
Geride bekleyenin varmış, aldırma;
Görmüyor musun, her yanda hürriyet;
Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol;
Git gidebildiğin yere....